ارزیابی توان اکولوژیک جهت تعیین نقاط بالقوه توسعه شهری (مطالعه مورد: کلانشهر ارومیه)

ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی با پیشگیری بحران های موجود، بستر مناسبی برای برنامه ریزی زیست محیطی فراهم می آورد. تحلیل قابلیت اراضی برای توسعه شهری یکی از اصلی ترین مقولاتی است که برنامه ریزان با آن سروکار دارند. توسعه پیرامونی و حاشیه نشینی یکی از نمودهای چشمگیر توسعه کلانشهر ارومیه می باشد که زمینه ساز بسیاری از مسایل و مشکلات زیست محیطی شده است لذا برنامه ریزی بهینه مبتنی بر اصول علمی و رعایت موازین اکولوژیک و ارزیابی قابلیت اراضی برای توسعه شهری در چشم انداز آینده می تواند از مشکلات آتی کاسته یا حتی از آن جلوگیری نماید و منجر به این شود که توسعه بر اساس توان و قابلیت اراضی باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق ، توصیفی- تحلیلی است. گرد اوری داده ها به شیوه کتابخانه ای و بررسی اسناد و منابع موجود، همچنین پخش پرسشنامه به منظورجمع اوری آرای مربوط به قضاوتهای زوجی در فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (fahp) در بین اساتید ,دانشجویان دکتری و ارشد رشته جغرافیا است. اطلاعات مورد نیاز نیز از شهرداری ارومیه, معاونت شهرسازی شهرستان ارومیه,سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان اذر بایجان غربی، اداره کل اب منطقه ای شهرستان ارومیه و اداره کل منابع طبیعی آذربایجان غربی جمع آوری گردیده است در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و شناسایی منابع اکولوژیک که شامل 11 معیار اکولوژیک ارتفاع, جهت جغرافیایی, شیب,لیتولوژی , فاصله از گسل , بافت خاک ,فاصله ازآبراهه ها ، لندفرم, کاربری اراضی,تراکم پوشش گیاهی و منطق حفاظت شده می باشند، وزن هرمعیار محاسبه شده ومهمترین معبار دوری از مناطق حفاظت شده با وزن0.23 وکم اهمیت ترین معیار ارتفاع باوزن0.025می باشد وبا ضرب کردن هر وزن در لایه اطلاعاتی مربوط به آن در محیط نرم افزار و سپس روی هم گذاری لایه ها با عمگرگامای فازی وبه دست آوردن نقشه نهایی توان اکولوژیک محدوده مورد نظر برای توسعه شهری انحام گرفته است. نتایج مطالعه مشخص کننده 3 طبقه توان برای توسعه آتی شهر است که عبارتند از: 1- طبقه بسیارمناسب به مساحت221/186کیلومتر مربع درقسمت های شمال غربی وغربی وحنوب شرقی منطقه و قسمت هایی بصورت گسسته از بافت کنونی شهر درقسمت شمال شرقی محدوده مورد مطالعه را در بر می گیرد. 2- طبقه نسبتا مناسب به مساحت616/299کیلومترمربع درقسمت های جنوب ، ،شمال شرقی وشمال غربی و به صورت تکه های گسسته از بافت شهر وجود دارند.3- طبقه نامناسب با مساحت711/898کیلومتر مربع که اکثر قسمت های شرقی وشمالی منطقه را شامل می شوند،مشخص شده اند وپس از آن یه ارایه پیشنهادات پرداخته شده است.